FAZ, NOTR ve TOPRAK nedir?

[Veli B.]

Santralde uretildigi andan itibaren bana faz, notr ve topragin olusumunu aciklayabilecek bir arkadas var mi?
Jeneratif calisan bir elektrok motorunun hareketi ile uclarda faz ve notr olusur; sebebi miknatisin N ve S kutuplaridir. Kutuplu gibi sarilmis iki sargidan birisi N e yaklasirken digeri S e yaklasir ve bu sinusun acisal evrelerini olusturur; toprak, notr seviyesinde veya daha dusuk potansiyelde bulunup, fazi daha fazla alma egiliminde olan bir potansiyel seviyedir gibi aciklamalar doyurucu değil benim icin. Faz nasil olusur, notr nasil olusuru tartismak istiyorum.

[Ziya]

Generatörde üç grup sargının bir uçları birleştirilerek nötr oluşturulur. diğer uçları da üç faz olarak (R,S,T) oluşturulur ve 4 hat ile step-up trafoya gider. Seconder tarafı trafo sargılarının da birer ucu birleştirilir ve nötr oluşturulur, diğer uçları ile birlikte iletim hattına gönderilir. Toprak ise bildiğimiz toprak. Generatör, trafo, motor, vs gibi sargı veya bağlantı izolasyonlarının zarar görüp cihazın gövdesine iletilen fazı toprağa kısa yoldan ileten sistem.

Hocam kusura bakma biraz amiyane oldu ama, hatam varsa başkaları düzeltsin ben de öğreneyim.

[elmaalma]

Seconder tarafı trafo sargılarının da birer ucu birleştirilir ve nötr oluşturulur, diğer uçları ile birlikte iletim hattına gönderilir. Toprak ise bildiğimiz toprak.

Toprağın iletken olarak kullanılıp devreyi tamamlaması içinde trafo tarafındaki nötrden ek alarak topraklama levhasına bağlantı yapılmasıda toprak hattını oluşturur.Bunun içinde koruma için topraklama direnci önemlidir. (Yıldım için yapılan topraklama farkldır.)

[hademe]

Toprak ise bildiğimiz toprak. Generatör, trafo, motor, vs gibi sargı veya bağlantı izolasyonlarının zarar görüp cihazın gövdesine iletilen fazı toprağa kısa yoldan ileten sistem.

Nasıl yani "toprak ise bildiğimiz toprak" derken fiziksel manada yerkabuğunun en üst katmanımı yoksa başka bir anlamımı var? Yani su topraktan akıp gelip türbinleri çevirip üretildiği içinmi cihaz gövdelerinde kaçak olursa tekrar toprağamı dönmeye çalışıyor.  :roll:

[KAZIMUGUR]

Bir bobinde magnetik alanın gerilim endüklediğini bildiğine göre :
Sadece tek bobinde : Uçlarında oluşan gerilim magnetik alanın yönü ve şiddeti ile orantılı ve dediğin gibi , düzgün dairesel hareketin doğrusal koordinatlardaki zaman iz düşümüne göre , sinüs biçimli.
Buraya kadar gerilimin yön değiştirmesi haricinde faz kavramı yok.

Aynı üreteçde peşi sıra bir kaç sargı varsa(genelde 3) ,magnetik alanda her birinde aynı yön ve açıda yerleşmiş ise ; sinüs biçimli işaret her birinde aynı(sargılar aynı karakterde ise) ve birbirinin kopyası demektir.Burada da faz kavramı yok.
Fizeksel olarak magnetik alanı oluşturan enstrüman aynı anda ,hepsi ile aynı konumda "değil" biçimde yerleştirildiği ( 3lü sistemlerde aralarında 360/3=120 derece) için : Gerilim herhangi bir anda , her üçündede farklıdır.Hemde sadece potansiyel fark olarak değil yön olarakda farklı olabilir.
Birbirinden farklı bu gerilimler için farklı durumlar yerine farklı FAZ lar deriz.
Bu 3 farklı bobinin uçları , akım yönleri dikkate alınarak , birer uçları yıldız biçiminde ortaklanırsa bu noktaya nötr nokta (uç) denilir.Kabaca bobinlerdeki gerilimler bu nokta referans alındığında benzer-simetrik özellikler gösterir.Tabiiki üçgen bağlantıda (üreteçde) bu söz konusu değil.
Birde yıldız-üçgen /zigzag  gibi bağlantılar filan vardı hiç karıştırmayalım.
Üreteç veya trafo da yıldız bağlantı ucu evlerde kullandığımız nötr ucunu veriyor.
Bu uç tarafoda bir elektrod ile toprağa bağlanır.Bu , emniyet için kapalı çevrimin bir ucunu oluşturuyor.Kullanıcı tarafında bu uç bir kez daha toprağa bağlanırsa adı sıfırlama oluyor.Bu ikisi topraklamadan farklı bir olay ve farklı elektrodlarla yapılır.Örneğin trafolarda en az 20 mt ara ile olmalıdır.
Sıfırlamanın maksadı , farklı yük durumlarında ve ya birinin kopması durumunda yıldız nokta vektörünün kaymasını önlemektir.Bir nevi hat karakteristiğinin düzeltilmesi de denebilir.

Topraklama canlıları korumak içindir cihazları değil.Cihazları korumak bir yana çoğu zaman hasar verir.Topraklama bobin uçları ile irtibatlı değildir malum.
Bazı uyanık firmalar topraklama iyi değil diye cihazın garantisi yok sayarlar ama bilirkişi istenirse sonuç aleyhlerine karara bağlanıyor.

Eğrilerin durumlarına ve zamana bakarak her birinin birbirlerine göre gerilim farkı 380 V - nötr noktasına göre 220V (genelde) efektif ama tepe noktaları tabiiki daha yüksek.220 yi doğrultup cap bağlayınca yüksüz halde 310 görmemizin sebebi.Şimdi, sinüs biçimli işaretin altındaki toplam taralı alanın ne kadar olduğunu integralle hesaplayamayacak kadar, müh değilim. :oops:

Uzun yıllardan sonra geriye kalanlar bunlar...

[Ziya]

Bir şeyi yanlış yazdım galiba. İletim hattına nötr gönderilmiyor. elmaalma nötr topraklaması devreyi tamamlamak için değildir. Devre üç faz üzerinden tamamlanır. Yani toprağın yüzlerce amperi taşıma gibi bir iletkenliği yoktur.

Üç faz aralarında, 120 derece faz farkıyla gittikleri için hangi fazın gerilimi daha yüksek ise akım o fazdan giderken diğer fazlardan voltajı ikinci yüksek olanından da gidebilir (veya döner), ama en düşük (muhtemelen -) voltajlı fazdan mutlaka geri dönerek devre tamamlanır.

Yer kabuğunun en üst katmanı olan toprak bildiğimiz topraktır. Cihaz gövdelerine sızan akım sizin üzerinizden geçerek o toprağa akıp size zarar vermesin diye cihaz gövdeleri topraklanır (sızıntı akımı bildiğimiz toprağa akıtılır).

[hademe]

Yer kabuğunun en üst katmanı olan toprak bildiğimiz topraktır. Cihaz gövdelerine sızan akım sizin üzerinizden geçerek o toprağa akıp size zarar vermesin diye cihaz gövdeleri topraklanır (sızıntı akımı bildiğimiz toprağa akıtılır).

R S T fazlarının ne gibi bir muhabbeti varda toprağa akıyor fazlar için toprak potansiyel farkmıdır. Herşey topraktan yaratılıyor üretiliyor, topraktan geldik toprağa döneceğiz gibi birşeymi bu. İşin bu  kısmını anlamadım.

[elmaalma]

Bir şeyi yanlış yazdım galiba. İletim hattına nötr gönderilmiyor. elmaalma nötr topraklaması devreyi tamamlamak için değildir.

Evlerde,  fabrikalarda kısaca tüketim yerlerine nötr iletilir.
Toprak DC  iletiminde-dağıtımında bazı yerlerde (eski SSCB) bir kutbun iletilmesinde kullanılmıştır.(Yanlış hatırlamıyorsam)
Benim söylediğim topraklamanın koruma amaçlı olduğudur.
Topraklama ile nötr dağıtımın yapıldığı trafoda aynı-eş uçtur. Ttrafo tarafında yıldız bağlantı ucunun topraga uygun şekilde , sayıda gömülü olan levha çubuk vs ile ile bağlanmasıdır.. Bu uygunlukta da en önemli koşullardan biriside topraklama direncidir.
Kullanıcı da topraklama yapmak için kendi tarafında uygun yere topraklama levhası-çubuğunu yere-toprağa gömer.Buraya yapacağı bağlantıda topraklamayı oluşturur. RST fazlarından herhangi birinden kaçak olduğu zaman bu toprak hattından devresini tamamlar.
Peki toprak hattı nötr olarak kullanılır mı? Önerilmez fakat kullanılabilir.(Hattınızda kaçak akım rölesi yoksa)
Her toprak yapısı topraklama için uygun değildir.(Killi -kaya, kuru ...) En önemli koşul topraklama direncinin çok düşük olmasıdır.
Eger yanılıyorsam topraklama direncini hangi noktalar arası ölçüyorlar?

[elmaalma]

Ayrıca yıldırım için yapılan topraklama-paratoner  sistemi ile bu sanırım karıştırıyor. Orada yerkabuğu-toprak ile bulutlar arasında ki elektirik yükünün-potansiyel farkının zarar vermeden boşaltılması için kullanılıyor.
Sanırım bu kafaları karıştırıyor.
Yıldırım kaç volt ve amperdir?

[Ziya]

Hocam, benim yazdığım iletim hattına nötr gönderilmiyor şeklinde idi. İletim hattı ifadesi santralda üretilen elektriğin TEDağıtımAŞ'ın şehirlerde dağıtım yaptığı şalt sahalarına kadar iletilen  kısımdır, TEİletimAŞ nin görevidir. Sizin bahsettiğiniz doğrudur. O dağıtım hattı diye geçer. (hademe arkadaşımıza cevaben) Toprak devreyi tamamlamaz dediğim de yine tüketim noktası ile üretim noktası (generatör+stepup trafo) arasında demektir.

[KAZIMUGUR]

Toprak , düz , tel iletkenler gibi saf direnç değil.RLC devresi olarak davranır ve sürekli akım yolu olarak kullanılamaz.
Elektronlar toprakda eş potansiyel alanlar şeklinde yayılır.

[Veli B.]

Genel anlamda yuruttugum mantikla uyumlu aciklamalariniz. Fakat halen faz ve notrun olusumunu aciklamis değil. Daha dogrusu notr olayi belli uretecte ki 3sarginin birer uclarinin akim yonude goz onune alinarak birlestirilmesi. Bu durumda monofaz calisan bir sistemde R sinusunu faz olarak alirsak S ve T  notrumuzu olusturuyor, ama nasil. Bunun aciklamasi bekledigim. Bu uretim esnasinda ne oluyor da bize verilen bir linye(faz) aktif olurken diger iki faz notru olusturabiliyor.

Amacim su; sadece faz ve notr olan bir sistemde surekli fazi algilayabilmek.

[OG]

notr (neuter), toprağa karşı potansiyeli olmayan demektir. Çünkü bu uç kaynak ucunda (trafo çıkışı) hemen toprağa bağlanır (Toprak metal kadar olmasa da bir iletkendir.)

Faz ise malumunuz, aynı frekansda senkron koşan ayrı üreteçler arasındaki zaman farkıdır. Faz ismi buradan gelir.

1 fazlı sistemde sürekli fazı algılamak için benim aklıma toprak bağlantısı ile karşılaştırmaktan başka bir yöntem gelmiyor.

[idemirdoven]

Faz ve nötr kavramı hakkında;

nötr ucu trafodan faz uçlarının kısa devre edilmesi ile oluşturulur. simetrik sistemlerde 120 derece faz farkı nedeniyle oradan teorik olarak akım geçmez.

Örneğin trifaze bir motorda nötr ucu yoktur. Sargıların yıldız noktasından bir kablo çıkartsanız bile oradan akacak akım göremezsiniz. (teorik olarak)

Ancak monofaze sistemlerde nötr hattından akım akar. Çünkü nötr hattının dengesini, bir fazdan daha fazla akım çekerek bozuyoruz.

Sonuç olarak nötr hattı RST'den farklıdır. Monofaze sistemlerde R fazını kullanınca S ve T nötr olur diye birşey yoktur. Nötr hattı tüm fazların birleşmesinden oluşmuştur. Adı gibi nötrdür. Hiçbir faz değildir.

Amacına gelince; toprak iletkeni ile bunu kolayca yapabilirsin. Toprakla faz arası gerilim yaklaşık faz-nötr arası gerilim kadardır. Nötr toprak arası gerilim ise yaklaşık sıfırdır. (Teorik olarak aslında tam sıfırdır)

[sitenindelisi]

Faz R ise, notru saglayan S ve T nin bileskesidir bence. Normalde R nin diger ucu birlesim noktasinda olsa da kullandigimiz faz ucu(R) notr icin referansi diger fazlardan alir.Aksam vaktim olursa 3 fazin durumlarini evre evre grafiksel olarak cizecegim, borda koyarim ve daha rahat tartisabiliriz sanirim.
Amacim konusunda ise; sistemimizde toprak baglantisi yok, olsa sizlerin onerdigi gibi gayet kolayca bulabilecegim. Elimizde sadece Faz ve Notr var.