FAZ, NOTR ve TOPRAK nedir?

[idemirdoven]

Dediğiniz kavram yanlış. Tek fazdan enerji çekilince fazlar arası denge bozuluyor. o nednele de nötrden akım geçiyor.

Dediğiniz kavramı şöyle dersek biraz daha doğrultabiliriz. Örnek vereyim;

üç tane aynı kuvvette öküz düşünün. bir iple birbirilerine 120 derece açıyla bağlılar. ve tüm kuvvetleriyle çekiyorlar. orta düğümünden de bir ip uzatıyoruz. ortadaki ipte gerilme olur mu olmaz? işte nötr mantığı bu.

sonra bir şekilde aralarındaki açıyı bozmadan öküzü çıkartıp yerine eşek bağlıyoruz. Ne oldu? denge bozuldu. Dengeyi nasıl sağlarız? eşeğin olduğu yere öküzlerin bileşke kuvvetine denk gelecek şekilde ortadaki ipe fazladan kuvvet uygulayarak. Alın size 1 faz mantığı.

sonuç olarak hiçbir zaman R fazını kullanıyorum. Diğerleri de nötr demek sonucu çıkmaz. sistem bir bütündür.

iyi çalışmalar.

[OG]

Faz R ise, notru saglayan S ve T nin bileskesidir bence.

Yanlış tanım ollmuş.

Notr, toprağa (arza karşı ) karşı notr demektir, toprak ile arasında gerilim yok demektir.. Faz ile r ile s ile t ile ilgisi yok.

Notr hattından akım gecip geçmediği konusunda RST önemlidir. Arkadaş yukarıda örneklemiş ama o da tam açıklayıcı değil. Aksine öküzler ortadaki noktaya max kuvvet uyguluyor.

Fazlardan geçen akım değerleri eşit ise (1. şart) ve akım açıları gerilimleri ile aynı ise (2. şart) 3 faz kullandıkça notr hattı çekmeseniz de olur. Çunku bu hattan akım gecmez.

Sizin işiniz ise notrden akım gecip geçmediği ile ilgili değil. Amacınız 2 uçtaki fazı bulmak ise direk toprak ile aralarındaki gerilim ile anlayabilirsiniz.

[Ziya]

10 katlı bir bina düşünün. her katta 3 daire var ve binada toplam 30 daire var. Üç fazı bu dairelere paylaştıracağız (her daire tek faz olaracak). Her kattaki 1. daire R, ikinci daire S, üçüncü daire T fazından beslensin. Şimdi aynı kattaki iki evde bulunan bilgisayarlar arasına rs232 kablosu bağlayıp seri haberleştirme işlemi yaparsak ne olur?

[Ziya]

Seconder tarafı trafo sargılarının da birer ucu birleştirilir ve nötr oluşturulur, diğer uçları ile birlikte iletim hattına gönderilir. Toprak ise bildiğimiz toprak.

Toprağın iletken olarak kullanılıp devreyi tamamlaması içinde trafo tarafındaki nötrden ek alarak topraklama levhasına bağlantı yapılmasıda toprak hattını oluşturur.Bunun içinde koruma için topraklama direnci önemlidir. (Yıldım için yapılan topraklama farkldır.)

Evet doğru. 50N/51N, bu bağlantı direk toprağa bir direnç üzerinden yapılır. Bu dirençten önce de bir akım trafosu trafo koruma röleleri için kullanılır. Aynı şekilde generatör nötr direncine (veya dağıtım trafosu seconder tarafı direncine) seri akım trafosu generatör koruma rölesine gider.

Not: pardon bu son gönderilen mesajmış gibi görüp cevap yazmışım (nasıl oldu ben de anlamadım) kusura bakmayın, silemediğim için bu notu yazdım.

[elmaalma]

Notr, toprağa (arza karşı ) karşı notr demektir, toprak ile arasında gerilim yok demektir.. Faz ile r ile s ile t ile ilgisi yok.

Fazlardan geçen akım değerleri eşit ise (1. şart) ve akım açıları gerilimleri ile aynı ise (2. şart) 3 faz kullandıkça notr hattı çekmeseniz de olur. Çunku bu hattan akım gecmez.

Sayın OG,
İlk açıklamanız için;
1_220/220 V Yalıtım trafosu kullansak sekonder tarafında nötr ya da faz hangi uç olacak?
2_Bu sistemden beslenen bir cihazda (örnek motorda) topraklama gerekir mi?
İkinci açıklamanız içinse;
3_İki fazdan beslenen sistemde nötr şart mıdır? Nereye bağlanır?
4_Farklı güçdeki üç adet yük (ısıtıcı vb ) yıldız ya da üçgen bağlantı ile çalıştırılamaz mı?

Sayın Katana,
Çalışmasını tam bilmemekle beraber elektronik kontrol kalemi mantığını kullanabilirsiniz .
Sonuçta hava ve toprağın iletkenliğinden yararlanarak faz tespit ediliyor sanırım.

Sayın Ziya,
Hiç RS232 üzerine çalışmam olmadı. Hepsi aynı fazda iken  sistem çalışıyorsa  sorduğunuz koşulda da çalışır.

[hademe]

"Topraktan geldik toprağa döneceğiz" şeklindeki söylemlerim kafalarda soru işareti yaratmak, konuyu körüklemek içindi. Toprak konusunda bir çok işin erbabı yanılgıya düşüyor. Sanki yeryüzünün elektriğin üretildiği iletildiği ve en son kullanıldığı yerde bir referans mış gibi düşünülüyor. Yani yıldırımın toprak ile arasındaki ilişki gibi fazla toprak arasında bir ilişki olduğu sanılıyor. Hiçbir şart altında ürettiğiniz dağıttığınız ve en son pirizinizdeki elektriğin toprakla alakası yok, alakası olan tek şey ucgen/yıldız tipindeki en son indirici trafonun sekonderindeki yıldız noktasının toprağa çakılması. Bundan dolayı fazlar toprağa karşı potansiyel oluşturuyor. 220/220 yada 380/380 tarzı izalasyon trafoları ardında toprak fazlara göre potansiyel oluşturmaz tek başına faz kontrol kalemi ile gözlenemez.

Burada olan şey yıldırımdan korunmadan daha farklı bir amaç için yapılan topraklamadır. Konuyu bu nokta tartışmaya devam edebiliriz. Neden bölgesel indirici trafoların yıldız noktası toprağa çakılarak o şebekeden beslenen bütün yapıları nötr e gömüyoruz. Birileri faza dokunsunda çarpılsın diyemi. Çünkü trafonun yıldız noktası topraklanmaz ise faza dokunmak yeryüzü ile potansiyel oluşturmayacağından çarpılma etkisi yapmaz. Çarpılabilmek için trafodan gelen 4 iletkenden en az ikisine dokunmanız gerekir. Kullandığınız metal gövdeli bir cihazın gövdesine direk faz kaçağı bile olsa dokunduğunuzda yine çarpılmazsınız.

Peki ama neden toprak kullanıyoruz?

[Ziya]

Sayın Ziya,
Hiç RS232 üzerine çalışmam olmadı. Hepsi aynı fazda iken  sistem çalışıyorsa  sorduğunuz koşulda da çalışır.

Hocam, cevabını ben de bilmiyorum. Fakat merak ettim. rs232 de üç hat var, bunlardan biri toprak (RX ve TX'e göre). Öğrenmek istediğim bir bilgisayarın seri portundaki toprak (Şaseye bağlanan şebeke toprağı değil), diğer fazdan beslenen bilgisayarın seri portundaki toprakla aynı voltaj seviyesinde olur mu?

(Galiba oluyor, dediğiniz gibi arada sadece faz farkı var, DC'ye dönüşünce sorun kalmıyor gibi)

[elmaalma]

"Peki ama neden toprak kullanıyoruz?

Kapasitif etki-
Aşağıdaki adreste bilgi var.
http://www.projecim.com/topraklama%20nedir.htm

Sayın hademe,
Size katılıyorum.
1-Şebekedeki topraklama,
2-Yıldırım topraklaması
3-Devrelerimizde kullandığımız -uç, ortak nokta veya toprak, şase ne dersek diyelim bunlar genelde karıştırılıyor.

[aster]

Mevzu verdiğiniz linkin başka bölümünde
http://www.projecim.com/transformatorler.htm

anahtar kelime "TRAFOLARDA İŞLETME TOPRAKLAMASI"

Örneğin trifaze bir motorda nötr ucu yoktur. Sargıların yıldız noktasından bir kablo çıkartsanız bile oradan akacak akım göremezsiniz. (teorik olarak)

Ancak monofaze sistemlerde nötr hattından akım akar. Çünkü nötr hattının dengesini, bir fazdan daha fazla akım çekerek bozuyoruz.

Yıldız bağlı trifaze motorun yıldız ucunu topraklayın veya nötüre verin
motor çalışıyorken sorun yok (faz akımını ölçün)
motorun bir sargısını devre dışı bıraktığınızda aynı faz akımının bu sefer nötürden aktığını görürsünüz.

@sitenindelisi, ölçümlerini yaparken dengeli ve dengesiz akımların her zaman vektörü değiştirdiğini (bozduğunu) unutma

[Ziya]

Belki yeri burası değil ama fazladan başlık açmak istemedim. IEC 62270 ve IEEE std. 1249-1996 standartlarını nereden bulabilirim? Birincisi santrallar için ünite koruma, kumanda ve kontrol sistemleri için, diğeri otomasyon sistemine ait.

[OG]

Sayın OG,
İlk açıklamanız için;
1_220/220 V Yalıtım trafosu kullansak sekonder tarafında nötr ya da faz hangi uç olacak?
2_Bu sistemden beslenen bir cihazda (örnek motorda) topraklama gerekir mi?
İkinci açıklamanız içinse;
3_İki fazdan beslenen sistemde nötr şart mıdır? Nereye bağlanır?
4_Farklı güçdeki üç adet yük (ısıtıcı vb ) yıldız ya da üçgen bağlantı ile çalıştırılamaz mı?

Yalıtım trafosu kullanılırsa notr ortadan kalkar. Yalıtım trafosu kullanmaya gerek yok, şebeke trafo çıkışındaki toprağı kesin aynı şey olur. Yalıtılmış olur. O zaman tehlike daha büyük olur. Zira RST dediğimiz hatlardan birisi herhangi bir yerde kaçak yapıp toprağa değerse diğer uçlar toprağa karşı potansiyel sahibi olur, o taktirde önlem alınamaz. Notr -toprak bağlantısı bu sebeple.

Sistem kaç fazlı olursa olsun yukarıdaki aynı mantıkla notr hattı teşkil edilir.

Farklı güçlerdeki yükler eğer 380V ise üçgen bağlantı ile çalıştırılabilir. Fazların dengeli yüklenmesi ayrı bir konu. Güç farkı sebebi ile yüklere voltaj dağılımı bozulur, kimi 400V gibi 300V olabilir.

[Veli B.]

[Ziya]

Sayın Ziya,
Hiç RS232 üzerine çalışmam olmadı. Hepsi aynı fazda iken  sistem çalışıyorsa  sorduğunuz koşulda da çalışır.

Hocam, cevabını ben de bilmiyorum. Fakat merak ettim. rs232 de üç hat var, bunlardan biri toprak (RX ve TX'e göre). Öğrenmek istediğim bir bilgisayarın seri portundaki toprak (Şaseye bağlanan şebeke toprağı değil), diğer fazdan beslenen bilgisayarın seri portundaki toprakla aynı voltaj seviyesinde olur mu?

(Galiba oluyor, dediğiniz gibi arada sadece faz farkı var, DC'ye dönüşünce sorun kalmıyor gibi)

Alıntı yaptığım kendi yazımdaki Galiba ile başlayan kısmı iptal ediyorum, çünkü emin değilim.

Diyelim ki üç fazı yanlarına da nötrden birer bağlantı ayırıp verdik. Üç tane tek fazlı hat var. Bu hatlardaki AC elektriği tam doğrultma devresi ile doğrultsak elimizde üç tane DC elektrik hattı oluşur. Bunların eksi ( - ) ve artı (+) uçlarını birleştirirsek ne olur?

[Veli B.]

Ziya Ustadim,
Linkin faydali olacagini zannediyorum.

http://www.turkcenet.org/wown_htm/ground.htm

[OG]

Diyelim ki üç fazı yanlarına da nötrden birer bağlantı ayırıp verdik. Üç tane tek fazlı hat var. Bu hatlardaki AC elektriği tam doğrultma devresi ile doğrultsak elimizde üç tane DC elektrik hattı oluşur. Bunların eksi ( - ) ve artı (+) uçlarını birleştirirsek ne olur?

Fazların birbiri ile bağlantısı  yok ve çıkışları doğrultulup hem - hem + uçları hep beraber paralel bağlanacak şeklinde anladım. Doğru anladı isem problemsizce çalışır, ismi de 3 fazlı dinamo (DC üreteç anlamında) olur. Bu tip uygulamar var zaten. Otolardaki dinamolar yıldız bağlı alternatör sargılarının diyot ile doğrultulmasından elde ediliyor.

10 katlı bir bina düşünün. her katta 3 daire var ve binada toplam 30 daire var. Üç fazı bu dairelere paylaştıracağız (her daire tek faz olaracak). Her kattaki 1. daire R, ikinci daire S, üçüncü daire T fazından beslensin. Şimdi aynı kattaki iki evde bulunan bilgisayarlar arasına rs232 kablosu bağlayıp seri haberleştirme işlemi yaparsak ne olur?

Büyük bir TV istasyonunun binası içinde UPS çıkışı 3 faz olarak dağıtılmasına rağmen herhangi bir problem yaşanmamakta. Fakat her ciddi yük çeken oda/salon içinde lama olarak topraklama sistemi mevcut. Yani bütün birimler tek noktada topraklı.