RÖLEYE NEDEN DİYOT BAĞLARIZ

[Eren Eraslan]

Arkadaşlar soru gayet basit. Röle ye neden diyot bağladığımızı anlatabilirmisiniz ? aksi halde bağlamassak neler olabileceğini bütün durumları açıklayabilicek var mı?

[OG]

Farkında isen diyot bobini besleyen ana gerilime ters yönde kutuplanarak bağlanır.

Sebebi kısaca şu,

Bobin enerjilendirildikten sonra enerjisini kestiğinde, o anda, bobin uçlarında, kısa süreli, ters bir emk oluşur. Bunun devreye zarar vermemesi için yokedilmesi gerekir. Diyot da ters olduğu için ters emk yı kısa devre eder. Bu geçici rejimli enerjiyi kendi üzerinde harcar.

http://www.diyot.net/diyot.htm

[balhan146]

Röleye bobine ters bağlamamızın nedeni.Tek bir nedeni vardır o da ''lenz'' kanunudur.Arkadaşında söylediği gibi eyer siz röleye bir diyot'u ters bağlamazsanız bir süre sonra heleki o devrede röleyi saniyede 30 dan fazla açma kapama yapacaksanız röle bir süre sonra sizin komutlarınıza cevap veremez ve siz elemanı kesime götürdüğünüzde hala kontakları çekili kalır.Vede devrenin hiç bir anlamı kalmaz.
Size bir ipucu vereyim eyer devreden çekilen akım fazla değilse LED diyotta kullanabilirsiniz:DD

[Eren Eraslan]

Çok teşekkürler arkadaşlar oldukça faydalı oldu

[z]

Bir bobinden akım akarken akımını keserseniz bobin bu olaya çok ama çok kızar ve akımım sıfır olana kadar ben akıtacak yer bulurum der.

Roleye diyod bağlamadığınızda roleden akım akarken  roleyi süren transistörü kesime sokarsanız role bobininin akım akıtabileceği tek yol transistörün kollektörüdür. Yalıtımda olan transistör nasıl akım akıtır?

Role akımının kesilmesine öyle bir sinirlenirki çok büyük bir voltaj endükler bu voltaj etkisinde transistör delinir ve akım emetore akar hızla sıfırlanır.

Bazen transistörde delinme gerçeklenmez ve kollektör emetör kapasitesi şoku kısmen emer. Eğer role bobini yüksek akım çeken bir şeyse bu durumda transistörün fazla bir şansı kalmaz ve bozulur.

Paralel bağlı diyod, akımı kesilen role bobini için çok güzel bir akım geçiş yoludur ve akım bu diyod üzerinden devresini tamamlar. Bu esnada akımı söndüren rolenin ve diyodun omik direncidir. Bu direnç ne kadar yüksek ise akım o oranda hızlı sönümlenir.

[camby]

Bu esnada akımı söndüren rolenin ve diyodun omik direncidir. Bu direnç ne kadar yüksek ise akım o oranda hızlı sönümlenir.

Hocam direnç yükseldikçe sönümleme süresi azalmaz mı ?

[z]

Yazdığım aynı anlama gelmiyormu? Hızlı sönümlenmek demek akımın çarçabuk sıfır olması demek.

[JOKERAS]

Selam,
"OG" ve "z" ustad'lar çok güzel anlatmış,benim benzer yorumum şu:
Bir bobini yüklediğimizde bobine hapsolan elektronlar,yükleme kesildiğinde yükleme hızının
çok üzerindeki bir hızla boşalır,bu boşalma normalde var olan voltaj seviyesinin çok üzerine çıkar
transistör iletimde iken elektronların akış yönü şaseden artıya doğru eğrilir,
transistör'ü kesime aldığımızda elektronların akış yönleri bir anda ters yönde çok hızlı hareketlenir,
bu zıt EMK üretir.
Bobinin transistör'ün collectör'e bağlı noktasında oluşan voltaj(Boost) transistör'ün max çalışma voltajından
fazla ise transitör bozulur,bu noktaya bağlanmış olan diyot indükleme esnasında oluşan yüksek voltajı
bağlı bulunduğu +12v'a, 12 + 0.7v üzeri daha doğamadan gönderilir.
Bu şekilde transistör korunmuş olur.Herhangi bir bobin indüklendiğinde radyo dalgası üretir
bunu belli bir düzende induklersek verici RF verici yapmış oluruz.
Bir röleyi saniyede 30 defa açıp kapatamayız mekanik olarak yetersiz kalır.
Bence voltajın veya henry'nin veya induksiyonun hızının daha yüksek olduğu bobinlere birde şaseye karşı
koyulması gerekir.Çünkü yüksüz olan bobini yükleme esnasındada negatif yöndede patlama olur...
Diye düşünüyorum.

[camby]

Yazdığım aynı anlama gelmiyormu? Hızlı sönümlenmek demek akımın çarçabuk sıfır olması demek.

Hocam ben ters sormuşum.

Bu direnç yükseldikçe sönümleme süresi uzamaz mı ?

[F.T]

Hocam ben ters sormuşum.

Bu direnç yükseldikçe sönümleme süresi uzamaz mı ?

uzar.

[z]

Direnç arttıkça süre kısalıyor, azaldıkça süre artıyor.

Zaman sabiti To=L/R  olduğuna göre L arttıkça To artar. R arttıkça azalır.

Eğer iç direnci sıfır olan bir bobinden akım akıtır daha sonra da bobini kısadevre yaparsanız bobinden akan akım asla sıfır olamaz ve sonsuza kadar akar bunun sonucunda da telden bir mıknatısınız olur.

[z]

Aksini iddia ederseniz enerjinin korunumu ilkesini ihlal eder ve çarpılırsınız.

Keşke dediğiniz gibi olsaydı. Bir bobinden mesela 10A akım akıtır sonra da uçlarına 1K direnç bağlardım. Dediğiniz gibi yüksek değerli direnç sönümleme süresini uzatsaydı, 10A*1000Ohmdan 10Kw güç olacağından, süre de uzun olacağından ısınma işine Barlasvari bir çözüm getirmiş olurduk.

Bu sebepledir ki direnç artınca akım çarçabuk söner ve karşılığında büyük ters voltaj oluşturur. Direnci azalttıkça voltaj düşer enerjinin dönüşümü daha çok zaman alır.

[muhendisbey]

Aksini iddia ederseniz enerjinin korunumu ilkesini ihlal eder ve çarpılırsınız.

Keşke dediğiniz gibi olsaydı. Bir bobinden mesela 10A akım akıtır sonra da uçlarına 1K direnç bağlardım. Dediğiniz gibi yüksek değerli direnç sönümleme süresini uzatsaydı, 10A*1000Ohmdan 10Kw güç olacağından, süre de uzun olacağından ısınma işine Barlasvari bir çözüm getirmiş olurduk.

Bu sebepledir ki direnç artınca akım çarçabuk söner ve karşılığında büyük ters voltaj oluşturur. Direnci azalttıkça voltaj düşer enerjinin dönüşümü daha çok zaman alır.

İndüktörün depoladığı enerjisi belli zaten
L=(1/2)L*I^2
Bobin üzerindeki gerilim azalırsa bobinde ters gerilim meydana gelir. Ör
5V ile besliyorsunuz. Enerjiyi kestiğinizde bobin uçlarında - bir gerilim ölçersiniz. Bu nedenle adı zıt emk (elektromotor kuvvet)tir. Burada ters akım oluşması bazı yarı iletken malzemelerin delinmesine yol açar. Hatta 5V ile anahtarlama yapılıyorsa her anahtarlamada katlanarak gerilimin artması sözkonusu olabilir.

Bülent hocam yanlışım varsa düzeltin
Eğer yük direnci artırılırsa akım azalmaz mı? Sonuçta 1Ohm ile 100M Ohm luk dirençten aynı akım geçmez. Bu da direnç arttıkça sürenin uzaması demektir.

Bir nevi diyot işinde de biz benzerini yapıyoruz. Bobini diyot üzeriden kısadevre ettirmiş gibi (diyotu ideal düşünürsek). Yoksa diyot yerine 1000M ohm bağlasak diyottan daha iyi olması gerekir.

[z]

Dtunnel uzerinden baglandigim icin su anda alinti vs butonlarini kullanamiyorum.

Alinti yapmak istedigim yeri !!!! ile isaretliyeyim.

!!!!!!!"Bülent hocam yanlışım varsa düzeltin
Eğer yük direnci artırılırsa akım azalmaz mı? Sonuçta 1Ohm ile 100M Ohm luk dirençten aynı akım geçmez. Bu da direnç arttıkça sürenin uzaması demektir.

Bir nevi diyot işinde de biz benzerini yapıyoruz. Bobini diyot üzeriden kısadevre ettirmiş gibi (diyotu ideal düşünürsek). Yoksa diyot yerine 1000M ohm bağlasak diyottan daha iyi olması gerekir."!!!!!!!!

Yuk direnci artsa da akim azalmaz.  Azalir da ilk anda değil. Yanlis anlasilmasin aciklayayim;

Bobine paralel olarak 1Megaohm baglayin ve bobinden 1 Amper akim akitin. Bobine uyguladiginiz akimi aniden kesmeye calisin. (Mesela bobine gerilim uygulayan kabloyu kesin.

Tam bu esnada 1Mega*1A den 1milyon volt enduklenir. Yani direnc 1M oldu diye bobinden gecen akim degerinden odun vermez. Peki bu 1 milyon volt ne olur? Kabloyu kestiginiz anda sisssst diye bir atlama varya iste bu atlama bu 1milyon volttan kaynaklanir. Fakat sonumlenme o kadar hizlidirki mikrosaniyeler icinde enerji soner.

Haa bu arada aslinda voltaj da 1 milyon volta ulasamaz. Cunku bobinin sargilar arasi kacak kapasitesi akima yol teskil ederek voltajin milyonlar seviyesine cikmasini engeller.

Sonucta bobine hic paralel diyod ivir zivir baglamazsak enerji nerede ise aninda soner bu cok iyi bir sey ama bu anda voltajda alir basini gider. Voltaj alip basini gitmesin diye bobine paralel kucuk direnc bagliyoruz. Bobin nerjili iken bu direncin guc harcamamasi icin de direnc değil diyod kullaniyoruz.

Diyelimki bobini (mesela roleyi) yari iletkenle anahtarlamiyoruz da role kontagi ile anahtarliyoruz. Bu durumda da paralel ters diyod baglamalimiyiz?

Evet baglamaliyiz. Role kontaklarindaki atlamayi gozardi etsek bile ne demistim bobin uclarinda milyonlarca volt olusmak ister ama sargi kapasitelerinden akim akar ve voltajin bu denli yukselmesi mumkun olmaz.
Fakat bu esnada bobin ve kacak kapasiteler rezonans devresi olusturur ve cinlamaya baslar. Frekans klasik  formulle hesaplanirsa rezonans frekansinin RF bolgesinde olacagi hemen gorulur. Bu da role sargisinin RF verici gibi yayin yapmasina neden olur ve bu hic istenmez.

[z]

!!!!!Enerjiyi kestiğinizde bobin uçlarında - bir gerilim ölçersiniz. Bu nedenle adı zıt emk (elektromotor kuvvet)tir. Burada ters akım oluşması bazı yarı iletken malzemelerin delinmesine yol açar. !!!!!

Enduktansin akimi kesilmek istendiginde ters akim olusmaz. Akim daha once hangi yonde akiyorsa gene ayni yonde akar..zayiflar ve nihayetinde 0 olur.

Ters voltaj olusmasinin sebebi zaten akim yonunun degisimi degil.

Bobine paralel bir direnc baglayin. Uclarimiz A ve B olsun. A ucundan akim girsin B ucundan ciksin.
Bobin ve dirence akim basan kaynagi kaldirdiginizda bobinden akan akim hic yon degistirmeden paralelindeki direncden akmaya baslar. Dikkat edin bu kez akim dirence A ucundan degil B ucundan girmekte.
Anlamadiysaniz kagida cizin gorun. Akimin B den girip A dan cikmasi enduktans uclarindaki gerilimin yon degistirmesi demektir ve baska aciklamasi yoktur.

Bu, zit emk nin neden ters isaretli oldugunu da sozel olarak aciklamaya yeter.

Bobine illaki direnc baglamaniz sart degil. Siz direnc baglamasaniz bile havadan olsuna paralel bir direnc zaten her daim bobine paralel. Ayrica kacak kapasiteyi de unutmayin.