Basit Tek fazlı PC fanı başlangıç yönü.

[z]

Ben cipsiz 2 transistorlu fan gordum. FF gibi calisiyordu.

[M.Salim GÜLLÜCE]

Neden böyle yapmıyorlar ben de şaşırıyorum  . Güzel bir sinus 3 faz yapılırsa fan çok sessiz olur.
Ya maliyet ya da rot balans nedeniyle zaten gürültü olacak  ne gerek var mantığı.
İntelin kaliteli işlemci soğutucuları bile aynı,  3 faz ya da step değil iki tane çıkışı olan open kollaktör bir chip.
İki open kollaktör ile step yapılmaz 4 tane half bridge yada 4 open kollektör 2x bobin gerekir. Gerçi hocamız 3 hb yapmıştı.

Aslında o tür fanlar war ama biraz pahalı.
Gürültü 2 türlü oluşuyor.
1-rulmanların mekanik sesi (Bazen rulmansız olanlar pirinç yataklamada yağsız sürtünmeyle epey kafa ütüleyebiliyor.)
2-fan kanatlarının hawa sürtünmesinden dolayı wınlama sesi.

Elime bir server geçti.
Bi çalıştırdım odadan kaçasım geldi.
Neyse açtım tozunu toprağını temizledim fanları baya ses yapıyordu dağıttım.
Yağladım rulmanlıymış. Rulman yağları bitmiş yeni rulman hemde o boyutta problem olacağından yağlamayı tercih ettim. ve ses kesildi.
Ama manyak bir güç ve devir war anlatamam. Zaten çap olarak ta bilinenlerden biraz daha büyüktü.
Server ilk açıldığında boot sırasında odada fırtına koparıyor. Hem ses hem rüzgar o biçim.
Yazılım oturduğunda tıss bile ses yok (Gerçi benim kulaklar nakawt dışarda yağan yağmurlarıda zorduyuyorum ya)
Belki gemç bir kulağın duyması mümkün. Ama beni rahatsız eden bişey kalmadığı için sıkıntı yok.

Birde manyetik yataklamalı ve rulmansız olanları warmış henüz ona denk gelemedim.

[M.Salim GÜLLÜCE]

Ben cipsiz 2 transistorlu fan gordum. FF gibi calisiyordu.

Birisi transistör gibi görünen transistör + hall dır.
Aksi takdirde start vermek problem olur.
Genelde Fanlardaki Hall sens ler aynı zamanda bobinleride anahtarlayan transistör olarak kullanılıyorlar.

[LukeSkywalker]

Şimdi aklımda yeni bir soru oluştu. Fan yukarıdaki resimdeki pozisyonda başlarsa eğer kilitlenme ihtimali yok mu? Bunun önüne nasıl geçildi acaba?

[muhendisbey]

12V'luk fan 12V ile çalışacak diye kaide yoktur. 12V maksimum besleme gerilimidir. Besleme gerilimi düşük verilirse kitlenebilir zaten. Mesela 12V'luk fanı 5V ile beslersen ve elle durdurursan tekrar çalışmayabilir.

Ancak normal beslemesini verdiğinde bu konumda dahi olsa durmaz. Bazı fanlar engel algılayınca birkaç saniyeliğine durur enerji vermez ki bobin ısınıp yanmasın. Sonradan çevrim başlatılır, kilitlediğin konumdan kurtulur. Bazılarında ise bobin çevrimi durdursan dahi devam eder. Bu fanlar belli süre durdurulursa yanarlar. Bunlarda da çevrim devam ettiğinden yine konumdan kurtulur. Ancak bu konumdan kurtulması için daha fazla manyetik alan oluşmalı bu da besleme gerilimi ile ilgili. Yani sadece basit bir transistör ve hall effect sensörü gibi de düşünme. Bazı fanlarda PWM ile hız ayarı bazı fanlarda da devir sinyali kablosu bulunabilir.

[LukeSkywalker]

Hocam ben mekanik kilitlenmeden bahsetmiyorum.
Verdiğim resme bakarsanız rotorun manyetik kutupları ile bobinlerin manyetik kutupları resimdeki pozisyondayken tam karşılıklı hale geliyor. Bu anda bobinler nasıl enerjilenirse enerjilensin manyetik bir sabitlenme olmaz mı diye soruyorum. Mantıken kilitlenmesi lzım fakat böyle bir durum hiç bir zaman olmuyor. Sadece fanı ters trafa dmndürmeye çalıştığımda rotorun konumuna göre bazen kilitlenebiliyor. Elimle ufak bir müdahele ile bu durumdan kuratarıyorum fanı. Ama dediğim gibi sadece kutuplar karşılıklı olarak başladığında ve ters yönde yani saat yönünde döndürmeye çalıştığımda kilitleniyor. Saat yönünün tersinde sıkıntı olmuyor hiç bir zaman.

[fide]

Hocam ben mekanik kilitlenmeden bahsetmiyorum.
Verdiğim resme bakarsanız rotorun manyetik kutupları ile bobinlerin manyetik kutupları resimdeki pozisyondayken tam karşılıklı hale geliyor. Bu anda bobinler nasıl enerjilenirse enerjilensin manyetik bir sabitlenme olmaz mı diye soruyorum. Mantıken kilitlenmesi lzım fakat böyle bir durum hiç bir zaman olmuyor. Sadece fanı ters trafa dmndürmeye çalıştığımda rotorun konumuna göre bazen kilitlenebiliyor. Elimle ufak bir müdahele ile bu durumdan kuratarıyorum fanı. Ama dediğim gibi sadece kutuplar karşılıklı olarak başladığında ve ters yönde yani saat yönünde döndürmeye çalıştığımda kilitleniyor. Saat yönünün tersinde sıkıntı olmuyor hiç bir zaman.

Paylaştığınız videoda bu durumdan bahsediyordu. Nadir olsa da bunun olabileceğinden ve bu durumda iki bobini den birine enerji verip kısa süre beklediğini sonra tekrar Hall sensörü okuyup değerlendirdiğini söylüyordu.
Bu duruma düşmemek için ikinci hall sensör kullanıldığını belirtmiş.

[LukeSkywalker]

Kendi soruma yine kendim cevap vereyim. Belki benim gibi soran birisine faydalı olur.



Resimde görüldüğü gibi bobin nüvelerinin bir tarafı kalın diğer tarafı ince. Bu sayede fan bahsettiğim konumda kalsa bile, bobinin iki tarafındaki çekim veya itme kuvveti aynı olmayacağı için dönmeye başlıyor. Saat yönünün tersindeyken sıkıntı yok çünkü fan hareketine başlamış ve mıknatıs tam çıkış noktasındayken hall sensör sayesinde daha fazla itme kuvvetine maruz kalıyor ve diğer bobine kavuşuyor bu arada. Fakat saat yönünde dönmeye başladığında mıknatıs kurtulma noktasına geldiğinde  nüvenin kalın tarafı yani mıknatısın arka kasımından daha fazla çekime maruz kalıyor ve dönemiyor. Olay tamamen asimetrik nüveyle çözülmüş durumda. Bendeki fanda nüve üzerindeki kalınlık farkı bu kadar belirgin değil. daha küçük bir nüvesi var ve bir tarafı diğer tarafına göre daha az belirgin şekilde pürüzsüz biçimde inceltilmiş.

[ipek]

konu ile pek ilgili değil ama..
baskı makinalarında kurutma amaçlı 3 faz inverter motor ınnnnnn yapıyor kalkamıyor,yanmıyorda,arada bir kalkacak gibi oluyor,fakat başarısız.
şans bu aynısından bir kaç adet var makinada.kartlarını değiştirdik sorun değişmedi,tesadüfen takarken 3 adet konumlama Hall'lerinden biri eğilmiş motor kusursuzca çalışıyordu,eski orijinal posizyonuna getirildiğinde falso devam.bizde mecburen sensoru eğip yolumuza devam etmiştik,sonuçta hepimiz memnunuz.

şimdi benimde kısa bir sorum olacak ne olmuştuda 1200 Watt'lık bu motor bu duruma düşmüştü.
mühendis arkadaşlar ile yapılan değerlendirmede ,bu makinalar 24 saat çalışıyor PM mıknatıstar ısıdan referansı değişti deyip konuyu kapattılar.

ama tatminsiz ben aynı makinada aynı saat çalışan aynı iki motor daha vardı..

[M.Salim GÜLLÜCE]

Kendi soruma yine kendim cevap vereyim. Belki benim gibi soran birisine faydalı olur.



Resimde görüldüğü gibi bobin nüvelerinin bir tarafı kalın diğer tarafı ince. Bu sayede fan bahsettiğim konumda kalsa bile, bobinin iki tarafındaki çekim veya itme kuvveti aynı olmayacağı için dönmeye başlıyor. Saat yönünün tersindeyken sıkıntı yok çünkü fan hareketine başlamış ve mıknatıs tam çıkış noktasındayken hall sensör sayesinde daha fazla itme kuvvetine maruz kalıyor ve diğer bobine kavuşuyor bu arada. Fakat saat yönünde dönmeye başladığında mıknatıs kurtulma noktasına geldiğinde  nüvenin kalın tarafı yani mıknatısın arka kasımından daha fazla çekime maruz kalıyor ve dönemiyor. Olay tamamen asimetrik nüveyle çözülmüş durumda. Bendeki fanda nüve üzerindeki kalınlık farkı bu kadar belirgin değil. daha küçük bir nüvesi var ve bir tarafı diğer tarafına göre daha az belirgin şekilde pürüzsüz biçimde inceltilmiş.

Şimdi başka bir soru.
Bahsettiğin noktada kalma şansı warmı.
Zannedersem NS kutupları en kısa yoldan kendilerine kısadevre alanı bulmak için iki kutbun ortasını çekirdeği ortalayacak şekilde dururlar.
Dolayısıyla hiç bir zaman o pozisyona gelmezler.

Bunu Manyetik alan kutuplarındaki orta noktayı bulup işaretleyerek test edebilirsin sanırım.
Enerjisizken nerdede duruyorlar.

[M.Salim GÜLLÜCE]

konu ile pek ilgili değil ama..
baskı makinalarında kurutma amaçlı 3 faz inverter motor ınnnnnn yapıyor kalkamıyor,yanmıyorda,arada bir kalkacak gibi oluyor,fakat başarısız.
şans bu aynısından bir kaç adet var makinada.kartlarını değiştirdik sorun değişmedi,tesadüfen takarken 3 adet konumlama Hall'lerinden biri eğilmiş motor kusursuzca çalışıyordu,eski orijinal posizyonuna getirildiğinde falso devam.bizde mecburen sensoru eğip yolumuza devam etmiştik,sonuçta hepimiz memnunuz.

şimdi benimde kısa bir sorum olacak ne olmuştuda 1200 Watt'lık bu motor bu duruma düşmüştü.
mühendis arkadaşlar ile yapılan değerlendirmede ,bu makinalar 24 saat çalışıyor PM mıknatıstar ısıdan referansı değişti deyip konuyu kapattılar.

ama tatminsiz ben aynı makinada aynı saat çalışan aynı iki motor daha vardı..

Açıkçası bir yorum yapamadım.
Motorda çalışanı ile çalışmayanı arasında malzeme takası yaparak ancak sonuca varılabilir.

[LukeSkywalker]

Şimdi başka bir soru.
Bahsettiğin noktada kalma şansı warmı.
Zannedersem NS kutupları en kısa yoldan kendilerine kısadevre alanı bulmak için iki kutbun ortasını çekirdeği ortalayacak şekilde dururlar.
Dolayısıyla hiç bir zaman o pozisyona gelmezler.

Bunu Manyetik alan kutuplarındaki orta noktayı bulup işaretleyerek test edebilirsin sanırım.
Enerjisizken nerdede duruyorlar.

Tam o noktada kalmaları dediğiniz gibi çok zor ama imkânsız değil. Fakat saat yönünde döneceği zaman tam o noktada olmasa bile ona yakın bir noktada kaldığında da kilitleniyor daha önce bahsettiğim durumdan dolayı.

[muhendisbey]

Hocam ben mekanik kilitlenmeden bahsetmiyorum.
Verdiğim resme bakarsanız rotorun manyetik kutupları ile bobinlerin manyetik kutupları resimdeki pozisyondayken tam karşılıklı hale geliyor. Bu anda bobinler nasıl enerjilenirse enerjilensin manyetik bir sabitlenme olmaz mı diye soruyorum. Mantıken kilitlenmesi lzım fakat böyle bir durum hiç bir zaman olmuyor. Sadece fanı ters trafa dmndürmeye çalıştığımda rotorun konumuna göre bazen kilitlenebiliyor. Elimle ufak bir müdahele ile bu durumdan kuratarıyorum fanı. Ama dediğim gibi sadece kutuplar karşılıklı olarak başladığında ve ters yönde yani saat yönünde döndürmeye çalıştığımda kilitleniyor. Saat yönünün tersinde sıkıntı olmuyor hiç bir zaman.

Ben de mekanik kilitlenmeden bahsetmedim aslında. İçerisindeki sürücünün program dahilinde çalıştığından bahsetmek istemiştim. Buradaki anlatım biraz transistörüm var bir de hall effect fan oldu gibi olmuş. Elle durdurma işinde başlamama şartı sizin dediğiniz konumda kalması olayı. Fanlarda direk hall effect yerine, hall effect sensörünün de olduğu bütünleşik entegreler var. Sense çıkışlı ya da PWM girişli olması, farklı karakterde fan çalışması bunun örneğidir. Bunlar konumu kaybettiğinde düşük hızda çevrim (bobinleri sırasıyla tetikleme) yollar. Böylece sizin dediğiniz pozisyonda kolay kolay takılı kalmaz. Kalması için beslemesinin dediğim gibi düşük olması, yatakların veya rulmanın bozulmuş olması, ya da mekanik zorlayıcı (mesela toz birikintisi) olması gerekir.

Mesela görselini verdiğin fanın üzerindeki hall sensörüne bakalım.
https://www.diodes.com/assets/Datasheets/AH277A.pdf

Gördüğün gibi sadece hall effect sensörü yok, sürücüsünden tut, sıcaklık kontrolcüsüne kadar. Bu sürücü en basit versiyondaki ucuz fanlarda kullanılan sürücülerden.

[LukeSkywalker]

Hocam soylediklerinizin bildiklerimize ekstra bisey kattigi yok. 477 nin full bridge surucu oldugunu biliyoruz. Neden hem 477 hem transistor varmis gibi konustugumu dusundunuz anlamadim. Ters yone dondururken sadece bobinlere giden cikis uclarini yer degistirdim 477'nin. Neyse anlayanlar anlamistir zaten mevzuyu. Teşekkür ederim  size de.

[muhendisbey]

Hocam soylediklerinizin bildiklerimize ekstra bisey kattigi yok.

Bunun üzerine de, daha da senin yazdığın hiçbir mesaja cevap yazmam.