Triyak Kullanma Hakkında

[oguztkn]

Merhaba Arkadaşlar,

Mcu ile 5 adet triyak süreceğim. Bunların 3'ü dimmer 2'si on-off şeklinde olacak. Şema konusunda tereddütte kaldım. Dimmer yüklerin 1'i pompa 50W gücünde diğer ikisi ısıtıcı 600w gücünde. On off lar ise 10W gücündeler.

On-Off 'lar için moc3041
Dimmer'ler için moc3021 kullanacağım. Şemada ayrıca zero cross için ekleme mevcut.

Tereddütte kaldığım kısım snubber konusu. Değerleri nasıl belirleyebilirim. Pek çok formül buldum fakat işin içinden çıkamadım. Sonra snubberless triyakları gördüm. Onları kullansam ne kadar sağlıklı olur acaba ? Triyak ve zero cross şemasını ekliyorum

Teşekkür ediyorum

[ahuramazda]

birbirine ters bağlı 2 verici ledi olan FODM2705 gibi optokuplör kullanırsan; köprü diyottan kurtulabilirsin. resistif yüklerde snubbera gerek olmadığını düşünüyorum. endüktüf yüklerde kullanılacak snubber içinse, forumun eski konularında epeyce bilgi mevcut.

[oguztkn]

birbirine ters bağlı 2 verici ledi olan FODM2705 gibi optokuplör kullanırsan; köprü diyottan kurtulabilirsin. resistif yüklerde snubbera gerek olmadığını düşünüyorum. endüktüf yüklerde kullanılacak snubber içinse, forumun eski konularında epeyce bilgi mevcut.

direnç değerleri (ohm ve watt olarak) doğrumudur yada eksik birşey var mı acaba ?

[z]

Tristor ve triaklarda snubber devresi basit bir RC yada RL devresidir ve MOS/IGBT devrelerinden farkli mantikla tasarlanir.

Bildiginiz gibi MOS ve IGBT de tam kesim aninda akim ve gerilim egimli sekilde konum degistirir ve carpimlari anahtarlama kaybina neden olan gucu verir. Enduktif elemanlarin akimlarinin kesilmesi asamasinda olusan uclarindaki gerilimin yikici etkisini bastirmaya calisirlar.

Tristor ve Triac enduktif yukleri surerlerken yuk akimi sifir oldugunda anahtarimiz devreden cikar. Fakat bu esnada akimla gerilim 0..90 araliginda oldugu icin iletimde uclarindaki gerilim bir kac voltken anaot katod gerilimi birden sebekenin o anki degerine ziplar.

Bu anahtarin yuksek dv/dt ile anot katod yada A1 A2 uclarindan tetiklenmesine neden olur. Dolayisi ile tristor/triac devrelerindeki snubberlarin amaci yuksek dv/dt oranini dusurmeye yoneliktir. Aksi halde triac devreden cikamaz ve DC devrede tetiklenmis tristor misali AC devrede kitlenir kalir.

Benzer sekilde kapasitif ve omik yukler de anahtar iletime gecerken akim yuksek hizla tirmanisa gecebilir. Genis silikon yuzeyde akim kucuk bir kesitten akmaya baslarsa bu kismi harap eder. Buna sicim etkisi denir.
Yuksek guclu bir tristor/triac aslinda sonsuz sayida incecik tristor /triacin paralel baglanmisi gibi dusunulebilir. Tristor tetiklendiginde bunlardan kucuk bir kismi iletime gecip yuk akimini ustlenmesi gibi dusunulebilir.

Iste yuksek di/dt orani seri L-R ile azaltilmaya calisilir. Yani akimin tirmanisi baskilanir.

[oguztkn]

Tristor ve triaklarda snubber devresi basit bir RC yada RL devresidir ve MOS/IGBT devrelerinden farkli mantikla tasarlanir.

Bildiginiz gibi MOS ve IGBT de tam kesim aninda akim ve gerilim egimli sekilde konum degistirir ve carpimlari anahtarlama kaybina neden olan gucu verir. Enduktif elemanlarin akimlarinin kesilmesi asamasinda olusan uclarindaki gerilimin yikici etkisini bastirmaya calisirlar.

Tristor ve Triac enduktif yukleri surerlerken yuk akimi sifir oldugunda anahtarimiz devreden cikar. Fakat bu esnada akimla gerilim 0..90 araliginda oldugu icin iletimde uclarindaki gerilim bir kac voltken anaot katod gerilimi birden sebekenin o anki degerine ziplar.

Bu anahtarin yuksek dv/dt ile anot katod yada A1 A2 uclarindan tetiklenmesine neden olur. Dolayisi ile tristor/triac devrelerindeki snubberlarin amaci yuksek dv/dt oranini dusurmeye yoneliktir. Aksi halde triac devreden cikamaz ve DC devrede tetiklenmis tristor misali AC devrede kitlenir kalir.

Benzer sekilde kapasitif ve omik yukler de anahtar iletime gecerken akim yuksek hizla tirmanisa gecebilir. Genis silikon yuzeyde akim kucuk bir kesitten akmaya baslarsa bu kismi harap eder. Buna sicim etkisi denir.
Yuksek guclu bir tristor/triac aslinda sonsuz sayida incecik tristor /triacin paralel baglanmisi gibi dusunulebilir. Tristor tetiklendiginde bunlardan kucuk bir kismi iletime gecip yuk akimini ustlenmesi gibi dusunulebilir.

Iste yuksek di/dt orani seri L-R ile azaltilmaya calisilir. Yani akimin tirmanisi baskilanir.

Peki hocam bunları yapmakta snubberless triyaklar ne kadar başarılı bilginiz var mı ? Tavsiye konusunda fikriniz nedir acaba ?
AC yük anahtarlamada DC ye göre eksiklerim bir hayli fazla. Şemayı bile datasheet'lerinden ve çeşitli örnekler üzerinden oluşturdum. Teyit edilme isteğim ondandır.

[z]

Snubberless triaclar hakkinda bilgim yok. Muhtemelen dv/dt vd di/dt leri yuksek elamanlardir.

Yukle bas basa kaldigimda cozum uretirdim.

[ÜC]

 Z hocam siz "Tristor ve Triac enduktif yukleri surerlerken" ile başlamışsınız , ahuramazda "resistif yüklerde snubbera gerek olmadığını düşünüyorum." yazmış.

Bu yazılanlara göre rezistif yüklerde RC devresi gereksiz diyebilirmiyiz ? Cap + Pot ve diyaklı kontrol devresinde RC devresini eklemezsek olurmu ?

[z]

Enduktif yuklerden dolayi triac dv/dt tetiklemesine maruz kalabilir.

Omik yuklerde di/dt ye onlem almak gerekebilir. Eger sifir gecis tetiklemesi yapiyorsaniz rezistif yuklerde snubber ihtiyaci kalmaz. Ana ara acilarda tetikleme yapacaksaniz akimin tirmanmasini baskilamak gerekebilir.

Daha onceki yazida bunlara aykiri yazmisam hatali olmus.

[ÜC]

 Z hocam bir soruya daha izin verin , konuyla alakasız olmadığı için soruyorum , arkadaşın konusunuda dağıtmayayım.

 Triak devrelerinde birkaç yerde gördüğüm bir bağlantı var. Rc devresindeki cap ile res arasından diak+cap+pot bağlantı noktasına bağlantı yapılmış. Bu bağlantının olduğu ve olmadığı 2 resim ekliyorum. Bu bağlantının gerekliliği varmı ?




NOT:Şemadaki  12V lamba yanlış olmuş  , 220V olmalı.

[z]

Ilkinde snubber yapilmistir. Ikincisinde ise pot degeri triaci istenen acilarda tetikleyemeyecek kadar buyuktur.
Hesap sonucunda atiyorum 178K cikmistir. Fakat piyasadaki 100K ve 200K dan birisini secmeniz gerekir.

Oyle bir R ve C baglamistir ki tam istedigi acidan itibaren dimmer akim akitmaya baslar. Yada pot max cevrildiginde isik da max olsun yani potta olu bolge olmasin istenir.

Sonucta aci degeri isin icine girince diac voltaji, R ve C hesaplamasi yapilinca standart olmayan R ve C degerleri ile karsilasilir. Iste hesaplanan bu RC degerlerine yaklasmak icin bu R C eklentisi yapilmistir.

Aklima baska bir sey gelmiyor.

[oguztkn]

z hocam, ilk resimde triyak tarafındaki dirençler ve değeri doğrumudur. Bazı şemalarda R20 ye seri bir direnç daha eklenip ikisinin arasında 100n kondansatör ekleniyor. Koyulması gerekli midir ?

[z]

Dimmerde pot en kisik yerdedir. Potu cevirirsin cevirirsin lamba kizarmaz kizarmaz biraz daha cevirirsin lamba birden kizarir ama parlaktir.
Bu kez potu geri cevirdikce sonuklesir sonuklesir.

Bu olaya engel olmak icin ikinci RC elemanlari ile ekstra faz kaymasi yapiliyor diye biliyorum.