PLC ve endüstriyel otomasyon

[malpaslan1979]

Merhaba. Varsayalım PLC ile ilgilenmek istiyorum. Benim öğrenmek istediğim şey şu. Piyasada en çok ne ile karşılaşıyorsunuz? Yani sıfırdan makina tasarımı içerisinde PLC kullanımı mı tasarımı mı örneğin... Veya mevcut kurulu sistemlerin arızaları mı? Kurulu sistemlerde zannediyorum yazılımda sorun çıkmaz. Bu noktada donanım üzerine arıza tespiti gerekiyor herhalde. Ya açıkçası bir PLC`ci piyasada ne yapar. Ve başlangıç için sıfır bilgi düzeyindeki birisine ne önerirsiniz.

[aster]

Bu işten ekmek yemek istiyorsan, kapasiten iyi ise (anlama öğrenme)
~3 sene bilen birinin yanında takılmalısın (bu bilen biri sürekli makinelerle yatıp kalkan biri olmalı)

plc bilmen her şeyi halletmez, onu kullanacağın nesneyi de çok iyi bilmen gerekir bunun yanında hidrolik, mekanik, pnömatik, elektrik, elektronik bilginin de olması gerekir

bunlar oluştuktan sonra istediğin kıvamda bol fıstıklı helva yapabilirsin  

[kiok1]

Aster hocam. Cevaplarınız için teşekkürler. Diğer sorularıma da cevap rica etsem. Yani nasıl başlamalayım ve ne şekilde ilerlerim yazmışınız teşekkürler. Peki ençok  ne ile ilgilenir PLC ci mevcut plc li sistemde zannederim yazılım sorunu çıkmaz yani kurulu sistemde ancak donanım arızası ile ilgilenir. Veya kurulu sistemde yazılım revizyonu yapar herhalde. Yada sıfırdan tasarlanan bir makinaya program yazılımı. Yani siz ustalar daha çok neler ile karşılaşıyorsunuz?

[mutta]

Bu işten ekmek yemek istiyorsan, kapasiten iyi ise (anlama öğrenme)
~3 sene bilen birinin yanında takılmalısın (bu bilen biri sürekli makinelerle yatıp kalkan biri olmalı)

plc bilmen her şeyi halletmez, onu kullanacağın nesneyi de çok iyi bilmen gerekir bunun yanında hidrolik, mekanik, pnömatik, elektrik, elektronik bilginin de olması gerekir

bunlar oluştuktan sonra istediğin kıvamda bol fıstıklı helva yapabilirsin  

sana katılıyorum bende plc biliyorum ama bi işe yaramıyor  şimdi pano topluyorum işi temelinden bilmek gerekiyor yavaş yavaş programlamaya geçilir;)

[aster]

sorunuza örnek olarak diyelim ki plc yi biliyorsunuz, dediler ki gel şu alete bir kontrol panosu yap,
çalışma prensibini de anlattılar diyelim, ve işi bitirdin denemelere geçtiğinde göreceksin ki ne kadar eksiğin varmış hesaba katmadığın neler çıkar neler kullandığın ekipmanların bile ne uyumsuzlukları ile karşılaşacaksın, sonunda göreceksin ki o pano 10 kere tadilat görmüş ama hala istediğin kıvama gelmemiş, dur hemen sıkıntıya düşme  
daha yolun başındasın sabırla işi bitirmeye devam

burada bile biraz yazılan msj ları okuduğunda göreceksin sadece pic i yazmakla iş bitmiyor bunun parazit kapmasından tut ta besleme sorunlarına kadar ne sorular soruluyor

birde ne kadar anlatılırsa anlatılsın illa bazı şeyleri görerek yaparak bilen biriyle tecrübe yaşamalısın,

örnek olarak p20 işlemi, bilen biri ile yaptığında 2 ci denemende işi bitirebilirsin
ama anlatılanları yaparak kutularca  p20 bitirsen nafile yapamıyabilirsin

bir de en önemlisi malzeme bilgisidir bunu sakın es geçme, yoksa bu meslek seni es geçer

geçen ay bir arızaya gittim, sürücü ile kontrol edilen bir motorun 3-5 sn de bir ters düz dönmesi gerekiyor, bu işlemin 3-5 tekrarından sonra motorun termik attırması ile sistem tıkanıp duruyor, aletin sahibine bu sorun bayağı bir dert olmuş,
önceden 3-5 kişi bakmış her biri bir şey söylemiş yapmışlar ama çözüm yok neyse olaya ben gittim arızanın nasıl oluştuğunu falan sordum
3 dk sonra motor da sorun var dedim ve olayı çözdüm.

burada benim motor ve sürücü bilgim bu olayı çözmemde en büyük yardımcım olmuştur, yani malzeme bilgisi.

[microcozmoz]

Aster Hocama tamamıyla katılıyorum...
Tasarlanan bir sistemin hiç aceleye getirmeden adam akıllı test edilmesi ve her türlü aksiliğin çıkabileceği göz önünde bulundurularak arıza durumlarının programa eklenmesi gerekmektedir. Programın çalışmasından daha önemli çalışan makinada iş güvenliği açısından bir açığın bulunmaması gerekir.

[arslan74]

geçen ay bir arızaya gittim, sürücü ile kontrol edilen bir motorun 3-5 sn de bir ters düz dönmesi gerekiyor, bu işlemin 3-5 tekrarından sonra motorun termik attırması ile sistem tıkanıp duruyor, aletin sahibine bu sorun bayağı bir dert olmuş,
önceden 3-5 kişi bakmış her biri bir şey söylemiş yapmışlar ama çözüm yok neyse olaya ben gittim arızanın nasıl oluştuğunu falan sordum
3 dk sonra motor da sorun var dedim ve olayı çözdüm.

İşin bir diğer boyutu var sanırım Aster hocam oraya hiç değinmemiş. Türkiyedeki esnaflar yada patronlar'in para verme mantığı, yapılan işe ve harcanan malzemeye göre veriyorlar. Yani sen o iş üzerinde ne kadar uğraştın, ona bakiyorlar. Şimdi Aster bey gibi kişilerin sahib olduğu çok büyük bilgi birikimi ve bu bilgilere ulaşmak için harcadıkları bir sürü emekleri görmezden gelip yaptığın işi basit görüyorlar.

Sonucta ne mi oluyor, eğer Aster hocam arıza giden ilk kişi olsa idi yine aynı sürede olayı çözecekti. Sonucta bu işi ticari bir amaç için yapiyorsun ve senin bir iş için kendine biçtiğin bu emeğin bedeli var. Adamın işini hemen halledip büyük üretim zararı etmesini kutarmanı bile görmez. Eğer sadece arızanın neden kaynaklandığı konusunda bilgi vermişsen, çoğunlukla bunun karşılığında alacağın mükafat ya kuru bir teşekkür yada çok çüzi bir rakam oluyor.

Oysa, yurt dışnda bu işin standartı daha farklı, bozuk bir sistemde arızanın tespiti senin alacağın ücretin %70'ini oluşturuyor. paranın %30 ise arızayı sen tamir edersen alacağın para oluyor.

Çünkü büyük ve karmaşık bir sistemde bir arıza oluştumu bunun neden kaynaklandığını bulmak sorun oluyor. Arızayı bulmak tam bir işkence haline dönüyor. Ama arıza bulundumu tamir etmesi cok basit oluyor.

Türkiyede aynı mantık kuracağın sıfır PLC kontrol sistemi içinde gecerli. Sen eğer içinde yazacağın program için ayrı bir ücret taleb edersen. Bu onların tersine gidiyor ve kabul etmiyorlar.

Tabi buna bizim uyanık tamircilerimizde bunlara değişik çözüm yollarına gidiyorlar. Öncelikle eğer Sıfır bir sistem kuracaklarsa. yazılım ücretini mazlemelerin üzerine ekliyorlar. Piyasada liste fiyatından satılan çoğu PLC lerin bayileri %50 idirimer alıyorlar. ama bu farkı son kullanıcıya yansıtmiyorlar cünkü o fark onların içine yazacağı program parası oluyor.

Eğer arızaya gitmişlerse bu durumda iş cok basit bile olsa işi belli bir süreden aşağı bitirmiyorlar. Eğer iki dakika da işi bitirirsen o zaman senin emeğinin değerini bilmiyorlar. Onlarda tabiri caiz ise iş vereni süründürüyorlar. O zaman işin sonunda istediği ücreti alabiliyorlar.

Tabi bu söylediğim olay. Bütün işverenler için gecerekli değil. Aynı cambazlık taktiklerini bütün tamirciler yapmiyor, bunlar daha cok kendine göre tedbir alan kişiler. Ama benim tadığım çok prensibli kişilerde var. Adam işi konusundan bir prensib edinmiş onu uyguluyor, paramı alaman diye değişik yollara baş vurmuyor. Gidip arızayı yapiyor normalde süresinde. Tabi her yerden parasını alamiyor. Kafası dar zihniyetli çok insanlar var. Ama o yinde prensiblerinden vaz gecmiyor.  Böyle kişilerin işini bir daha yapmiyor, onların üzerine bir çizik çekiyor. Parası tamamını yada  bir kısmını vermeyen kişilerin sayısı bir sürü oldu.

Sonuc: Uzun lafın kısası, işi sadece bilmen yeterli değil, bu bilgini pazarlayabilmende gerekiyor. O iş ayrı bir sanat. Eğer bilgini iyi pazarlayamazsan o zamanda yaptığın işin bir kıymeti kalmiyor. Emeğin zayi oluyor.

Selamlar.

[byka]

kesinlikle buna katılıyorum 1 hafta gece gündüz ugrastıgımız siemens in 4 eksen tezgahın calıstırdıktan sonra kaç para istenebilirsizce? ki tezgahın yensi  150.000$ idi almak için girişimlere bile baslanmıstı

biz arızayı bulduk ama gerçekten cok ugrastık sinirden agladık resmen ve arıza nerden cıktı dersinz

1.bozuk malzeme ana kontaktor (tezgah calısrken kontaktor ün üzerine tornavida ile vurunca cok hızlı değil kontak bırkaıyor
2.bozuk malzeme de numerik kontorl kartında 1 amperlik bir op-amp vardı o bazen cıkısı kesiyordu (sakın kimse bana op-amp ya bozuktur yada saglamdır demesin yakarım )

bakın 1hafta gece gündüz ugrastıgımız arızada bozuk malzemelerin yenisi en fazla 100ytl yapar

fakat tezgah 1 hafta olu yatıyor op-amp dan dolayı gelen arıza tezgahınalındıgndan beri varmıs ki bu arıza geldiginde tezgah otomatik stop ediyor ve kafada asagıya dusuyor kalem ve o an ki iş gidiyor buda yaklasık 5 saat

zararın hesabını bile yapmak ürkütücü iken bu tezgahın sahibinden kaç para istenir ve o kaç para veriri sizce?

[XNHCX]

Bir arkadaşım anlattı...

Önemli bir fabrikanın  hayati önem arzeden bir  makinası bozuluyor.İşletme sahipleri bulunduğu memleketteki elektrikçileri çağırıyor ve problemi çözmelerini istiyor.Ama ne çare...Problem çözülemiyor.
Kendisine söylenmeyen küçük bir dükkanı olan yaşlı bir amcanın yanına geliyorlar ve arızadan bahsediyorlar.Amca işletmeye gidip arızalı makineniyi açıyor.Ve arıza tespitine başlıyor.İşletme sahipleri büyük bir heyecanla arızanın çözülüp çözülmeyeceğini bekliyor.
Bir müddet sonra amca arızayı tespit ediyor ve elindeki tornavida ile bir vida sıkıyor. Makine sorunsuzca çalışmaya başlıyor.Ve işletme sahipleri seviniyor.
Amcaya istediği ücret soruluyor.O da diyor ki: "Borcunuz 100 milyon lira"
İşletme sahipleri itiraz ediyor."Yavv nasıl olur 100 milyon lira... Sadece bir vida sıktın..."
Bu durum karşısında arızayı tespit edip tamiratını da yapan amcanın dedikleri manidardır.
"Evet . Vida sıkma  10 milyon.
Ama hangi vidayı sıkacağın 90 milyon"

[raltundal]

digital servo motorların arkasında tako olmaz (tako = devirsayısı ile orantılı gerilim üreten cihaz.) rotary encoder olur. iki tip

1- incremental = rotor (motor mili) dönüşü ile kare dalga üretir. (ki 820 de muhtemelen bundan var.) bu tip encoderlı tezgahlar ilk açıldığında referansa yollanır (zero return)
2- absolude =rotorun açısal pozisyonuna bağlı gerilim üretir (devre bağlı değil pozisyona bağlı.)

ayrıca CNClerde PLC pozisyonlama, hız, v.s. işlere karışmaz.

senin iki eksen birden bozuk olduğuna göre muhtemelen servo sürücü kartın arızalı. ve hatta bozuk olan eksenlere bakarsan büyük ihtimalle aynı sürücü karta bağlı olduklarını görürsün.

küçük bir tavsiye; türk simens CNC servis bölümünü ara ve oradaki bir teknisyene sor. servis ücretleri çok pahalı, fakat telefonda danışabilirsin. ayrıca eğer tezsan'ı ararsan (türkiyede CNC torna yapıyorlar ve sinumerik takıyorlar. tornanın adı öncü belki fuarlarda görmüşsündür.) belki telefonda yardımcı olurlar.

deminde söylediğim gibi tahminen bir adet servo kart alman gerekecek.

ve küçük bir rica servoya encodersizken ASLA gerilim verme çünkü kendinede zarar verebilirsin.

not: akmakina diye bir CNC satıcı firması kendi sattıkları haricindede servis veriyor Bayrampaşa-istanbulda.

konuları okurken gözüme birşey takıldı cnc tezgahlarda tako olur ama sı var tabi eski modellerinde bende charmilles tel erezyon var ondada var  modeli ise 98 model ve motorları bildiğiniz servolar gibi kapalı değil yani bobin bölümü gözükenlerden ve onda tako var. ve dediğiniz gibi arıza benimde başıma geldi ve cetveli değiştirerek çözdüm . başka arıza olarakta tako ların kömürlerinin bitmesi .

[aster]

digital servo motorların arkasında tako olmaz (tako = devirsayısı ile orantılı gerilim üreten cihaz.) rotary encoder olur. iki tip

1- incremental = rotor (motor mili) dönüşü ile kare dalga üretir. (ki 820 de muhtemelen bundan var.) bu tip encoderlı tezgahlar ilk açıldığında referansa yollanır (zero return)
2- absolude =rotorun açısal pozisyonuna bağlı gerilim üretir (devre bağlı değil pozisyona bağlı.)

Bazı servo motorların içinde bir bobin olur, belkide siz buna tako diyorsunuz, şöyle ki

Servo sisteminde 2 şeyin bilinmesi ve kontrol edilmesi gerekir. Bunlardan biri motorun o andaki hızı, diğeri ise motor milinin konumudur. Motor hızı  enkoder ile ölçülür. Motor mili konumu ise motor konum enkoderi dediğimiz resolver ile ölçülür, işte bu bobin resolverdir.
Bu bobin direk motor miline montajlıdır, sökmesi derttir (el sürmenizi tavsiye etmem, servo motoru bilen biri sökerken görmedi iseniz sökmenizi hiç tavsiye etmem)

Servo sisteminde 2 şeyin bilinmesi ve kontrol edilmesi gerekir. Bunlardan biri motorun o andaki hızı, diğeri ise motor milinin konumudur. Motor hızı  enkoder ile ölçülür. Motor mili konumu ise motor konum enkoderi dediğimiz resolver ile ölçülür

her ne kadar böyle dense de enkoder ile bal gibi motor mil konumu kontrol edilinilebilinmektedir.

@arslan74 hocam, söylediklerinizde çok haklısınız
amma velakin nedense bana hep acil çözüm gereken işler denk gelmekte
ben zaten işimi hemen yapıp paramı almaktan yana olduğum için işi geciktirmek sorunum yok, çünkü müşteri işinin hemen bitmesinden yana tavır koyuyor
hatta bazen işi çabuk olsun diye ekstra ücret ödemekle tehdit ediyor.

[nevermindeniz]

Dediğiniz gibi servo motorlarda resolver kullanılıyor.ve siemensle bizzat konuştum işin ehli değilseniz sakın dokunmayın diyorlar.sonuçta encoder(resolver) gittiği için koskoca motoru değiştirdik..
peki ama neden dokunamıyoruz..sebep nedir?

yani motor milini oynatınca zaten encoder pozisyonu da değişiyor , mutlak bir pozisynumu var acaba?

saygılarımla...

[z]

En başta bu sensörlerin narin olduğunu söylemeye gerek yok. Söküp takarken cerrahi titizlik şart.

Eğer motor fırçasız motorsa, motor, segment bilgisi için ayrıca hall tipi yada bezeri pozisyon sensörleri içermiyor ve bu iş için de resolver yada optik encoder kullanılıyorsa, servo kontrol ünitesi yeterince akıllı bir algoritmalara sahip değilse, montaj aşamasında resolver yada optik encoder milinin motor miliyle olan açısı hayati önem taşır.

Dolayısı ile sensör ve motor millerinin uygun açıya getirilmesi gerekir.
Zaten genellikle motor ve sensör fabrikada monte edilir ve öyle piyasaya sürülür.

[z]

Cnc makinelerde motorda tako da olur pozisyon sensörü de.

Üstelik tako profosyonel sistemlerin olmazsa olmazıdır. Ancak, takoyu da içeren daha doğrusu takometrik bilgi elde etmeyi sağlayan pozisyon sensörü kullanılırsa o zaman takoya ihtiyaç kalmaz.

[z]

İki üst mesajımda bahsettiğim gibi motor fırçasızsa ..... vs vs yoksa
encoder mili ile motor mili arasındaki açının ayarının otomobil motorundaki avans ayarı ile hiç farkı yoktur.