H Köprüsü Çıkışı Hakkında Bir Soru

[Tagli]

L293D, L298, L6203 gibi H köprüsü entegrelerini kullanmışlığım var elbette ama daha önce hiç merak edip çıkışlarına bakmamıştım. Çıkışlarının hangi kuralla göre davrandıklarını da bilmiyorum.

Geçenlerde bir arkadaşla yaptığımız L6203'lü devrede (datasheet'teki şemadan yola çıktık), motor sürmek için Enable bacağına uyguladığımız PWM ile çıkış voltajının orantılı olmadığını gördük. Daha doğrusu, aralarındaki ilişki doğrusal değil. Örneğin iş zamanı %100 iken 16 volt görüyorsak multimetre ile, %50 iş zamanıya 2 volt görüyoruz, zaten daha da altında motor çalışmıyordu. Sebebini bilmesem de çok da garipsemedim. Ancak arkadaşın aklı takıldı, dedi ki "Abi bir de motor bağlı değilken ölç."

Çıkışa motor bağlı değilken baktığımızda daha da şaşırdık. Çünkü iş zamanında bağımsız olarak çıkış besleme voltajı civarında ve çok az oynuyor. Pek geniş olmayan elektronik bilgimizle bu işe anlam veremedik. Osiloskopla bakınca da durum aynı gözüküyor. Arkadaş, verdiğimiz PWM sinyalinin çıkışta gözükmesi gerektiğini söyledi, ki bana da sanki öyle olması gerekirmiş gibi geldi.

Devrede bir hata olabileceğini düşünerek bugün breadboard üzerinde sadece L293D kullanarak, ve PWM'i de bir sinyal jeneratörü ile üreterek denedim. Besleme voltajı 12 volt. Denediğim frekanslar ise 500 Hz, 10 kHz, 25 kHz ve 100 Hz. Frekans azaldıkça girişteki PWM çıkışta da gözükmeye başlıyor. 500 ve 100 Hz'de durum bu. Ama sanki çıkışta bir kapasite varmış da hızla boşalamıyormuş gibi bir görüntü var. Bu duruma bir anlam veremedik. Halbuki devrede kapasite yok, breadboard üzerinde +5 ve GND arasında kalan 22 uF dışında, ama bunun da L293D'nin çıkışları ile bir ilgisi yok.

Arkadaşa gösterebilmek için video da çektim: Aşağıda Enable bacağına giren PWM'in, yukarıda ise L293D çıkışının grafiği var.

Bu gördüğümüz durum normal midir? Aklımıza önce anahtar elemanların kapanma süresi geldi ama datasheet'te bu süre 250 ns olarak verilmiş. Bu değerin böyle bir sonuca yol açmaması gerekirdi bence. Durum normal değilse neden kaynaklanıyor olabilir?

Uzun ve cahilce bir soru oldu belki ama artık kusra bakmayın...

[gcakici]

Bunun sebebi ters emk olmasın?

[Tagli]

Ama devreye motor bağlı değil?

İlk durum için diyorsan, yani motor bağlıyken çıkışın PWM ile doğrusal bağlantılı olmamasını; o zaman olabilir sanırım.

[fryrmnd]

Harbiden Taglı hocam. Youtube da felan çekmişler sargıları pwm ile sinüsler felan.Sizin sorun acaba neden

[camby]

Ters EMK adı üzerinde , ters olmazmı yani o şekilde pozitif olmaz gibi , olsa bile zaman sabiti çok çok küçük olur , o şekilde gözükmez

[z]

Enable girisinden pwm girdiginizde, Enable=1 iken  cikis=giris, Enable=0 iken Cikis=bosta olur.

Cikisa scop bagladiginiza gore pwm in 0 olan kisminda skopun desarj olan kapasitor grafigini gostermesi normal bir durum. Scopun kendi giris kapasitoru ile cipin kendi cikis kapasitesi desarj oluyordur.

Cipin cikislarindan saseye birer direnc baglarsaniz grafik normale doner.

[z]

Isin icine hic H kopruyu sokmadan sinyal jeneratorunden 0..5v genlikte sinyal uretin ve bunu 1N4148 uzerinden dogrudan scopa girin.

Dusuk frekanslarda kare dalga, frekans yukselince ayni dalga (H koprude kondansator dejarj egrisi) seklini, cok yuksek frekanslarda ise DC bir gerilim gormeniz lazim.

H koprude Enable'dan PWM girdiginizde de ayni durum olusuyor.

[Tagli]

Yorumlar için teşekkürler hocam. Ancak maalesef pazartesiye kadar deneme yapma imkanım olmayabilir, osiloskop okulda çünkü.

Sanırım PWM'yi EN değil de IN bacaklarından birinden vermiş olsaydım böyle gözükmezdi? Peki bu tür entegrelerde işin doğrusu o mudur?

[z]

Bu, sizin nasil tasarim yapacaginizla alakali. PWM guc kati cok farkli sekillerde tasarlanabilir (pwm, Enb dan yada input pinlerinden girilebilir). Her bir tasarimda sistemin davranisi farkli olur. Motor icin ayri, enduktans icin ayri, trafo icin ayri surus teknikleri tercih edilebilir.

H guc katinin yapisi,  motoru nasil sureceginize, akimda nasil bir ripil beklentiniz olduguna, akim dolasim yolunun nasil olacagiyla alakali.

[Tagli]

bunalmis, bugün deneme fırsatım oldu, 1 k direnç takınca girişteki PWM'i çıkışta olduğu gibi görebildim. Ayrıca EN yerine IN'den giriş yaptığımda, dirence gerek kalmadan aynı çıkış gözlemlenebiliyor.

Görülen o ki, EN bacağının işlevine tam olarak dikkat etmemişim. Biraz da ezberden, PWM oradan verilir gibi aklımda kalmıştı. Aslında gözlem sonuçları çok mantıklı ve normalmiş, EN 0 iken akımın toprağa gitmesi mümkün olmuyor. Sanırım motor sürerken PWM'i IN bacaklarından birinden vermem daha iyi olacak. Yazılım biraz daha karışacak ama halledilmeyecek şey değil.

Başta bunalmis olmak üzere yol gösteren arkadaşlara teşekkürler...

[fryrmnd]

Deneme sonuçlarınızı paylaştığınız için size de teşekürler. Yardımcı olamadık ama 

[z]

... EN 0 iken akımın toprağa gitmesi mümkün olmuyor. Sanırım motor sürerken PWM'i IN bacaklarından birinden vermem daha iyi olacak.....

PWM Genellikle IN bacaklarından uygulanıyor fakat EN dan da uygulayabilirsiniz. EN=0 iken akım, freewheeling diyodlar üzerinden devresini tamamlar.